Lekcje Religii w szkołach po zmianach legislacyjnych
Ministerstwo Edukacji Narodowej przygotowało zmiany w zakresie organizacji lekcji religii oraz znaczenia tego przedmiotu, co wpłynie na sytuację uczniów w nowym roku szkolnym, ale również na katechetów. W kontekście propozycji Ministerstwa podniesione zostały zastrzeżenia w zakresie ich konstytucyjności i zasadności, głównie ze strony środowisk kościelnych.
Religia jako przedmiot nauczania w szkołach
Religia nie była przedmiotem nauczania w szkołach w latach od 1961 roku (kiedy to ustawa z dnia 15 lipca 1961 r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania nie przewidziała jej na liście zajęć) do roku 1990 – wówczas minister edukacji narodowej wydał instrukcję, która umożliwiała prowadzenie lekcji religii w szkołach.
Obecnie prawo do nauczania religii w szkołach zostało zagwarantowane w art. 53 ust. 4 Konstytucji RP, zgodnie z którym „religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób”.
W Konstytucji RP przewidziano również możliwość ograniczenia wolności uzewnętrzniania religii lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej tylko w drodze ustawy i jedynie z ważnych, wskazanych w przepisie powodów.
Szczegółowe regulacje w odniesieniu do katechezy prowadzonej w zgodzie z nauką Kościoła Rzymskokatolickiego zawiera Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzeczpospolitą Polską podpisany w Warszawie dnia 28 lipca 1993 roku. Zgodnie z przepisami tej umowy, publiczne szkoły i przedszkola organizują naukę religii w ramach planu zajęć, a Kościół Katolicki decyduje o nauczanych treściach.
Zmiany w organizacji lekcji religii
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na sytuację uczniów. W nowym roku szkolnym muszą oni pamiętać, iż ocena z religii, jak również z etyki nie wpłynie już na wysokość średniej ocen – a w związku z tym – na otrzymanie świadectwa z wyróżnieniem.
Ponadto, przysłowiową „kością niezgody” dotyczącą kwestii organizacji lekcji religii okazuje się zmiana wprowadzona rozporządzeniem Ministra Edukacji z dnia 26 lipca 2024 r., nowelizująca rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.
Zmiany dotyczą:
Umożliwienia dyrektorowi placówki łączenia uczniów z dwóch oddziałów (klas), w których liczba chętnych przekracza siedem osób, tworząc jedną grupę międzyoddziałową (międzyklasową);
Umożliwienia połączenia uczniów z różnych oddziałów lub klas, w tym tych, gdzie liczba zgłoszeń na naukę religii jest mniejsza niż siedem osób, z tymi, gdzie liczba ta jest większa lub równa siedmiu.
Możliwość wspomnianego łączenia wymaga tego, aby uczniowi szkoły podstawowej byli z tego samego etapu edukacyjnego, tj. klas I-III albo IV-VIII.
Powyższe zmiany wzbudziły sprzeciw środowisk kościelnych, m.in. Konferencji Episkopatu Polski, która to zwróciła się do Pierwszej Prezes Sądu Najwyższego z petycją o wstąpienie do Trybunały Konstytucyjnego. Zdaniem KEP rzeczona nowela łamie prawo rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami oraz prawo dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju, a ponadto narusza zasadę ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa.
Ze zmianami wiąże się również zmniejszenie liczby godzin religii, a w konsekwencji konieczność redukcji zatrudnienia katechetów – na co wskazywał Rzecznik Praw Obywatelskich, odnosząc się sceptycznie do planowanych zmian resortu edukacji.
W związku z uwagami KEP, Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego wystąpiła z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie konstytucyjności rozporządzenia wprowadzającego opisywane zmiany.
Resort edukacji podtrzymuje przy tym, że rozporządzenie wprowadzające zmiany w organizacji lekcji religii jest zgodne z prawem i usprawni funkcjonowanie szkół oraz przedszkoli, przewidując większą swobodę dla dyrektorów placówek w organizacji planu zajęć, nie wprowadzając przy tym żadnych nakazów oraz rozwiązań, które nie byłyby już stosowanie w przypadku innych przedmiotów.
Postanowienie zabezpieczające TK
Reakcja Trybunału Konstytucyjnego na wspomniany wniosek Pierwszej Prezes Sądu Najwyższego nastąpiła szybko. W czwartek 29 sierpnia 2024 roku Prezes TK Julia Przyłębska oznajmiła, że trybunał wydał w sprawie postanowienie zabezpieczające, sprowadzające się do zawieszenia stosowania przepisów zaskarżonego rozporządzenia do czasu wydania orzeczenia w sprawie. Prezes TK jednocześnie wskazała, iż wydanie orzeczenia ma nastąpić w najbliższym czasie.
Religia w szkołach - Podsumowanie
Nowy rok szkolny niesie ze sobą przede wszystkim burzliwe zmiany w przedmiocie lekcji religii, które zyskały duże zainteresowanie mediów. Na kanwie zmian organizacyjnych powstał problem prawny, który swój finał znajdzie w Trybunale Konstytucyjnym. Oczekując na rozwiązanie sporu przez TK i reakcję Ministerstwa, nie należy zapominać o uczniach, którzy nie będą mogli już liczyć na podniesienie średniej ocen poprzez wyniki w nauce religii oraz etyki.
Comments